له سوځيدلي کس سره لومړنۍ مرستې
لیکنه ـ ریاض مقامزی
د انسانانو ژوند له ناڅاپي پېښو ډک دی. په اوبو کې ډوبېدل، سوځېدل، په ټکر کې زخمي کېدل او ورته نورې ګڼې پېښې شته، چې زموږ او ستاسو عادي ژوند ژوند ګواښي. د داسې پېښو پر مهال له متضرر کس سره چټکه او مناسبه همکاري د هغوی د ژوند ژغورلو سبب کېدای شي؛ نو یو فعال او ځيرک انسان په توګه باید پوه شئ، چې له سوځېدلي کس سره څنګه مرسته کولای شئ او څنګه یې له مرګ او ډېر کړاو څخه ژغورلای شئ. د همدې لپاره دا لارښوونې تل په یاد ولرئ!
لومړی| دپېښې له ځای څخه یې لرې کړئ!
که پر کوم تن تودې اوبه یا چای توی شي او یا هم د اورلګېدنې په ځای کې وي؛ باید لرې یې کړئ. له خطر لرونکي ځای څخه لرې کول له متضرر کس سره ستاسو لومړنۍ مرسته ده، چې باید ترسره یې کړئ. پدې توګه نوموړی له لا ډېر خطر څخه ژغورل کېدای شي.
دویم| سوځېدلای ځای را برسېره کړئ!
وروسته له دې چې متضرر کس مو يو آرام ځای ته انتقال کړ، هڅه وکړئ سوځېدلې ساحه یې ښکاره کړئ. که سوځېدلي ځای ته نږدې هر ډول جواهرات (بنګړي، ګوتمه، ساعت ...) وي، وباسئ او کوښښ وکړئ متضرره ساحه ښکاره شي. خو که فکر کوئ چې سوځېدلې ساحه به لا ډېره متضرره کړي کار ورسره مه لرئ. پرېږدئ چې روغتیاپال دا چاره ترسره کړي.
درېيم| له اوبو ګټه واخلئ!
په درېيم ګام کې هڅه وکړئ، چې سوځېدلی ځای یخ وساتئ. پدې برخه کې له لمدې ټوټې او یا هم يخو اوبو څخه کار اخيستلای شي. دا کار له سوځېدلي کس سره مرسته کوي، چې درد او سوخت یې کم شي او یا هم حد اقل د زغم وړ شي. خو له یخ، کنګل شوو اوبو، کریم او غوړ څخه کار مه اخلئ.
څلورم| درمل مه ورکوئ!
په اکثرو کورنيو کې سوځېدلي کس ته د سوخت د آرامۍ او یا درد کمولو لپاره پرستامول، بروفین او یا نورې ګولۍ ورکول کېږي؛ خو دا کار نامناسب دی. تاسو باید له دې خپلسرۍ څخه ځان وساتئ.
پنځم| روغتون ته یې انتقال کړئ!
که تاسو څومره ژر کولای شئ خپل ناروغ نږدې روغتون ته یوسئ او یا هم کوم ډاکټر ته مراجعه وکړئ. پدې توګه د ستونزې د جدي کېدو او ډېرېدو مخنیوی وکړئ. روغتیاپال ستاسو د ناروغ وضعیت ته په کتو پرېکړه کوي او ډېر ژر به صحتمند شي.
له دې ټولو سره ـ سره دا ټکي هم پام کې ونيسئ!
• که د متضرر کس مخ یا د سترګو ساحه سوځېدلې وي؛ نو د ملاستې پر ځای یې کښېنوئ.
• له پاسمان څخه ګټه مه اخلئ!
• د ډاکټر له لارښوونې پرته د غاښونو کریم او نور ملحمونه مه کاروئ.