پاسترناک؛ نوبل ګټونکی لیکوال!
لیکنه ـ ریاض مقامزی
د نړۍ په ادبیاتو کې نوم موندل ډېر ګران کار وي؛ یوازې خلاق او پياوړي لیکوال دا مقام ترلاسه کولی شي، چې په دې ډله کې پاسترناک هم وی. د لیکنې تر پایه به یې په اړه لا ډېر معلومات ترلاسه کړئ.
پاسترناک
د روسیې ددې نوموتي لیکوال بشپړ نوم باریس پاسترناک "Boris Pasternak" دی. په روسيه کي دویم کس و، چې د نوبل جایزه یې ترلاسه کړې ده.
باریس په "۱۸۹۰م" کال کې په مسکو کې وزېږېد. دی لا کوچنی و، چې شاعرۍ او رسامۍ ته یې مخه کړه. خو دا هر څه هوايي نه وو، بلکې له خپلې کورنۍ او په ځانګړې توګه له پلار څخه اغېزمن و. پلار یې يو ښه رسام و، د انځورګرۍ په پوهنځي کې یې د استادۍ دنده لرله.
له لومړنيو زده کړو وروسته، په "۱۹۰۳م" کال کې یې د مسکو پوهنتون د تاریخ او فلسفې پوهنځي زده کړیال شو. د لا ډېرو زده کړو لپاره یې هامبورګ ته سفر وکړ. کله چې له آلمانه را وګرځېد نو خپله لومړنۍ شعري ټولګه یې خپره کړه. په مسکو کې د دندې ترڅنګ د نړۍ نامتو لیکوال هم مطالعه کړل. په "۱۹۲۳م" کې یې بله شعري ټولګه هم خپره شوه، په همدې کال یې له یوې انځورګرې سره واده وکړ.
شعر یې پېچلی جوړښت درلود. نا اشنا مسایل یې په شعر کې ځایول. خو دی د شعر تر پولو محدود پاتې نه شو، نثر لیکل یې هم پیل کړل. په لنډه موده کې یې دوه کتابونه خپاره کړل. د نثر ترڅنګ یې ژباړې ته هم مخه کړه او ځینې آثار یې روسۍ ژبې ته وژباړل.
تر دې دمه پاسترناک په ملي کچه مشهور و، خو کله چې یې "ډاکټر ژایګو" په نوم رومان ولیکه نړۍ وال شهرت یې وموند. دا هماغه اثر دی، چې نوموړي پرې د نوبل جایزه ترلاسه کړه. خو د روسيې کمونیست حکومت دا کړنه د غربیانو دسیسه وبلله او نوموړی یې پرېنښود چې جایزه ترلاسه کړي. له دې کبله د هغه له مرګ ۳۰ وروسته یې جایزه زوی ته وسپارل شوه. بالاخره د روسيې دا ستر لیکوال، ژباړونکی او شاعر په "۱۹۶۰م" کې د ۷۰ کلونو په عمر ومړ.
د شعر بېلګه
زه لکه ځناور، قفس ته لویدلی یم.
چېرې لرې، خلک، ازادي او رڼا
خو ما پسې یو شور او هیاهوی ګډ دی
ماته له دې قفسه د وتو حق نشته
تیاره ځنګل او د ساحل چینې
نښتر لویدلی او لاره نشته
لارې ړندې له هرې خوانه
هر څه چې کېږي، هغه به کېږي
باک یې نشته
ما څه لېونتوب وکړ؟
دا زه قایل یم که ظالم یم
ما ټوله نړۍ دې ته اړ ویسته
ما اړ ویسته چې زما د مینې پر ښکلاوو اوښکې تويې کړي
که څه هم د ګور پر غاړه ولاړ یم
خو په دې ایمان لرم
چې داسې سېبې راتلونکي دي
چې عدالت به د حق او باطل ترمنځ کرښې باسي.