"په" او "پر" باید په کومو حالاتو کې ولیکو؟
هر لوستی ځوان باید ددې دواړو په توپير پوه شي؛ ځکه چې ناسمه کارونه یې ستاسو د متن مفهوم بدلولای شي. که څه هم یاده موضوع ډېر بحث غواړي، مګر موږ هڅه کړې ده، چې په ډېر لنډ ډول یې شرحه کړو.
"په" او "پر" دواړه سربلونه دي؛ اکثره خلک یې ناسم کاروي. تاسو باید د دواړو په توپیر پوه شئ.
لومړی ـ "په" د ظرفیت او الیت لپاره کاروو. لکه:
ـ په ګيلاس کې اوبه نشته.
ـ په اره یې پرې کړ.
په لومړني مثال کې د "په" په مرسته "ګيلاس" ظرف (لوښی) شو او په دویم کې "اره" اله وګرځېده. نو ویلای شو، چې "په" په لومړي مثال کې د ظرفیت او په دویم کې یې د الیت دنده ترسره کړه.
دویم ـ "پر" بیا د بره والي ښودنه کوی. یعنې استعلايي حالت ښيي. لکه:
ـ کتاب پر مېز پروت دی.
د "پر" په مرسته موږ مخاطب ته څرګنده کړه، چې کتاب د مېز له پاسه دی، بله خوا پسې مه ګرځه.
باید ووایم، چې "په" او "پر" کولای شي ستاسو مفهوم بېخي بدل هم کړي. لکه:
ـ پر پښتو غږېږم.
ـ په پښتو غږېږم.
د لومړي مثال مفهوم دا دی، چې د خبرو موضوع مې پښتو ده، ممکن د غږېدا ژبه مې انګلېسي یا کومه بله ژبه وي. په دویم کې موضوع معلومه نه ده، خو د غږېدا ژبه پښتو ده.
ریاض مقامزی